NộI Dung

• Nguồn gốc của chiến tranh Việt Nam
• Chiến tranh Việt Nam bắt đầu khi nào?
• Việt cộng
• Lý thuyết domino
• Vịnh Bắc Bộ
• William Westmoreland
• Cuộc biểu tình chiến tranh Việt Nam
• Tết tấn công
• Việt hóa
• Thảm sát Mỹ Lai
• Bắn súng bang Kent
• Chiến tranh Việt Nam kết thúc khi nào?
• HÌNH ẢNH
• Chiến tranh Việt Nam: Mùa thu Sài Gòn

Chiến tranh Việt Nam là một cuộc xung đột kéo dài, tốn kém và gây chia rẽ, đọ sức với chính quyền cộng sản Bắc Việt Nam chống lại Nam Việt Nam và đồng minh chính của nó, Hoa Kỳ. Cuộc xung đột được tăng cường bởi Chiến tranh Lạnh đang diễn ra giữa Hoa Kỳ và Liên Xô. Hơn 3 triệu người (bao gồm hơn 58.000 người Mỹ) đã thiệt mạng trong Chiến tranh Việt Nam, và hơn một nửa số người chết là thường dân Việt Nam. Phản đối chiến tranh ở Hoa Kỳ đã chia rẽ người Mỹ một cách cay đắng, ngay cả sau khi Tổng thống Richard Nixon ra lệnh rút quân Mỹ năm 1973. Lực lượng Cộng sản chấm dứt chiến tranh bằng cách giành quyền kiểm soát Nam Việt Nam năm 1975, và đất nước được thống nhất là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm sau.

Nguồn gốc của chiến tranh Việt Nam

Việt Nam, một quốc gia ở Đông Nam Á ở rìa phía đông của bán đảo Đông Dương, đã nằm dưới sự thống trị của thực dân Pháp từ thế kỷ 19.

Trong Thế chiến II, các lực lượng Nhật Bản đã xâm chiếm Việt Nam. Để chống lại cả những người chiếm đóng Nhật Bản và chính quyền thực dân Pháp, nhà lãnh đạo chính trị Hồ Chí Minh, được cộng sản Trung Quốc và Liên Xô săn lùng, đã thành lập Việt Minh, hay Liên minh Độc lập Việt Nam.

Sau thất bại năm 1945 trong Thế chiến II, Nhật Bản đã rút lực lượng khỏi Việt Nam, để Hoàng đế Bảo Đại giáo dục ở Pháp kiểm soát. Nhìn thấy một cơ hội để giành quyền kiểm soát, lực lượng Hồ Minh Việt Minh lập tức đứng dậy, tiếp quản thành phố phía bắc Hà Nội và tuyên bố một Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (DRV) với Hồ làm chủ tịch.

Tìm cách giành lại quyền kiểm soát khu vực, Pháp ủng hộ Hoàng đế Bảo và thành lập nhà nước Việt Nam vào tháng 7 năm 1949, với thành phố Sài Gòn là thủ đô của nó.

Cả hai bên đều muốn cùng một điều: một Việt Nam thống nhất. Nhưng trong khi Hồ và những người ủng hộ ông muốn một quốc gia được mô phỏng theo các quốc gia cộng sản khác, Bao và nhiều người khác muốn có một Việt Nam có quan hệ kinh tế và văn hóa chặt chẽ với phương Tây.

Bạn có biết không? Theo khảo sát của Cục Cựu chiến binh, khoảng 500.000 trong số 3 triệu quân nhân phục vụ tại Việt Nam bị rối loạn căng thẳng sau chấn thương, và tỷ lệ ly hôn, tự tử, nghiện rượu và nghiện ma túy cao hơn rõ rệt ở các cựu chiến binh.

Chiến tranh Việt Nam bắt đầu khi nào?

Chiến tranh Việt Nam và sự tham gia tích cực của Hoa Kỳ vào cuộc chiến bắt đầu vào năm 1954, mặc dù cuộc xung đột đang diễn ra trong khu vực đã kéo dài vài thập kỷ.

Sau khi lực lượng cộng sản Ho Hô nắm quyền lực ở miền bắc, cuộc xung đột vũ trang giữa quân đội miền bắc và miền nam tiếp tục cho đến khi trận chiến quyết định tại Điện Biên Phủ vào tháng 5 năm 1954 kết thúc trong chiến thắng cho lực lượng Việt Minh miền bắc. Sự mất mát của Pháp tại trận chiến đã chấm dứt gần một thế kỷ cai trị của thực dân Pháp ở Đông Dương.

ĐỌC THÊM: Dòng thời gian chiến tranh Việt Nam

Hiệp ước tiếp theo được ký vào tháng 7 năm 1954 tại một hội nghị ở Geneva đã chia cắt Việt Nam dọc theo vĩ độ được gọi là vĩ tuyến 17 (17 độ vĩ bắc), với Hồ kiểm soát ở phía Bắc và Bảo ở phía Nam. Hiệp ước cũng kêu gọi bầu cử toàn quốc để thống nhất được tổ chức vào năm 1956.

Tuy nhiên, vào năm 1955, chính trị gia chống cộng mạnh mẽ Ngô Đình Diệm đã đẩy Hoàng đế Bảo sang một bên để trở thành tổng thống của Chính phủ Việt Nam Cộng hòa (GVN), thường được gọi trong thời kỳ đó là Nam Việt Nam.

Việt cộng

Khi Chiến tranh Lạnh gia tăng trên toàn thế giới, Hoa Kỳ đã củng cố các chính sách của mình chống lại bất kỳ đồng minh nào của Liên Xô, và đến năm 1955, Tổng thống Dwight D. Eisenhower đã cam kết hỗ trợ vững chắc cho Diệm và Nam Việt Nam.

Với sự huấn luyện và trang thiết bị của quân đội Mỹ và CIA, lực lượng an ninh Diễm đã trấn áp các cảm tình viên Việt Minh ở miền Nam, mà ông ta gọi là Việt Cộng (hay Cộng sản Việt Nam), bắt giữ khoảng 100.000 người, nhiều người trong số họ đã bị tra tấn và hành quyết dã man.

Đến năm 1957, Việt Cộng và các đối thủ khác của chế độ đàn áp Diệm, bắt đầu chiến đấu trở lại với các cuộc tấn công vào các quan chức chính phủ và các mục tiêu khác, và đến năm 1959, họ đã bắt đầu giao chiến với quân đội miền Nam trong các trận hỏa hoạn.

Vào tháng 12 năm 1960, Diễm, nhiều đối thủ trong miền Nam Việt Nam Cộng đồng và cộng sản không phải Cộng sản đã thành lập Mặt trận Giải phóng Quốc gia (NLF) để tổ chức kháng chiến với chế độ. Mặc dù NLF tuyên bố là tự trị và hầu hết các thành viên của nó không phải là cộng sản, nhiều người ở Washington cho rằng đó là một con rối của Hà Nội.

Lý thuyết domino

Một nhóm được Tổng thống John F. Kennedy gửi vào năm 1961 để báo cáo về các điều kiện ở miền Nam Việt Nam đã khuyên nên xây dựng viện trợ quân sự, kinh tế và kỹ thuật của Mỹ để giúp Diệm đối mặt với mối đe dọa của Việt Cộng.

Làm việc theo lý thuyết domino của người Hồi giáo, tổ chức rằng nếu một quốc gia Đông Nam Á rơi vào chủ nghĩa cộng sản, nhiều quốc gia khác sẽ làm theo, Kennedy đã tăng viện trợ cho Hoa Kỳ, mặc dù ông đã không tham gia can thiệp quân sự quy mô lớn.

Đến năm 1962, sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ tại miền Nam Việt Nam đã đạt khoảng 9.000 quân, so với ít hơn 800 trong những năm 1950.

Vịnh Bắc Bộ

Một cuộc đảo chính của một số tướng lĩnh của chính ông đã thành công trong việc lật đổ và giết chết Diệm và anh trai của ông, Ngô Đình Nhu, vào tháng 11 năm 1963, ba tuần trước khi Kennedy bị ám sát ở Dallas, Texas.

Sự bất ổn chính trị sau đó ở Nam Việt Nam đã thuyết phục người kế nhiệm Kennedy, Lyndon B. Johnson và Bộ trưởng Quốc phòng Robert McNamara để tăng thêm hỗ trợ quân sự và kinh tế của Hoa Kỳ.

Vào tháng 8 năm 1964, sau khi các tàu phóng ngư lôi DRV tấn công hai tàu khu trục của Hoa Kỳ ở Vịnh Bắc Bộ, Johnson đã ra lệnh ném bom trả đũa các mục tiêu quân sự ở miền Bắc Việt Nam. Quốc hội đã sớm thông qua Nghị quyết Vịnh Bắc Bộ, nơi mang lại cho Johnson sức mạnh gây chiến tranh rộng lớn và các máy bay của Hoa Kỳ bắt đầu các cuộc tấn công ném bom thường xuyên, có tên mã là Chiến dịch Rolling Thunder, vào năm sau.

Tháng 3/1965, Johnson đưa ra quyết định với sự hỗ trợ vững chắc từ lực lượng chiến đấu công cộng Hoa Kỳ của Hoa Kỳ vào trận chiến tại Việt Nam. Đến tháng 6, 82.000 binh sĩ chiến đấu đã đóng quân tại Việt Nam và các nhà lãnh đạo quân sự đã kêu gọi thêm 175.000 người vào cuối năm 1965 để củng cố quân đội miền Nam đang gặp khó khăn.

Bất chấp những lo ngại của một số cố vấn của ông về sự leo thang này, và về toàn bộ nỗ lực chiến tranh trong bối cảnh phong trào phản chiến đang gia tăng, Johnson đã ủy quyền điều động 100.000 quân ngay lập tức vào cuối tháng 7 năm 1965 và 100.000 người khác vào năm 1966. Ngoài ra Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Thái Lan, Úc và New Zealand cũng cam kết quân đội chiến đấu ở Nam Việt Nam (mặc dù ở quy mô nhỏ hơn nhiều).

William Westmoreland

Trái ngược với các cuộc không kích vào Bắc Việt Nam, nỗ lực chiến tranh của Hoa Kỳ-miền Nam ở miền Nam được chiến đấu chủ yếu trên mặt đất, phần lớn dưới sự chỉ huy của Tướng William Westmoreland, phối hợp với chính phủ của Tướng Nguyễn Văn Thiệu ở Sài Gòn.

Westmoreland theo đuổi chính sách tiêu hao, nhằm tiêu diệt càng nhiều quân địch càng tốt thay vì cố gắng bảo vệ lãnh thổ. Đến năm 1966, các khu vực rộng lớn ở miền Nam Việt Nam đã được chỉ định là khu vực cháy tự do, mà từ đó tất cả thường dân vô tội được cho là đã sơ tán và chỉ còn lại kẻ thù. Ném bom dữ dội bằng máy bay B-52 hoặc pháo kích khiến những khu vực này không thể ở được, vì những người tị nạn đổ vào các trại trong khu vực an toàn được chỉ định gần Sài Gòn và các thành phố khác.

Ngay cả khi số lượng quân địch (đôi khi bị chính quyền Hoa Kỳ và Nam Việt Nam phóng đại) gắn kết đều đặn, quân DRV và Việt Cộng đã từ chối ngừng chiến đấu, được khuyến khích bởi thực tế là họ có thể dễ dàng tái chiếm lãnh thổ bị mất bằng nhân lực và vật tư được cung cấp qua Hồ Chí Minh Minh Trail qua Campuchia và Lào. Ngoài ra, được hỗ trợ bởi viện trợ từ Trung Quốc và Liên Xô, Bắc Việt Nam đã tăng cường phòng thủ trên không.

Cuộc biểu tình chiến tranh Việt Nam

Đến tháng 11 năm 1967, số lính Mỹ ở Việt Nam đã lên tới gần 500.000 và thương vong của Hoa Kỳ đã lên tới 15.058 người thiệt mạng và 109.527 người bị thương. Khi chiến tranh kéo dài, một số binh sĩ đã không tin vào lý do của chính phủ về việc giữ họ ở đó, cũng như tuyên bố lặp đi lặp lại rằng Washington đã chiến thắng.

Những năm cuối của cuộc chiến đã chứng kiến ​​sự suy giảm về thể chất và tâm lý giữa những người lính Mỹ tình nguyện và người dự thảo sử dụng ma túy, rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD), đột biến và tấn công của binh lính chống lại sĩ quan và sĩ quan không có nhiệm vụ.

ĐỌC THÊM: Tại sao các chiến binh Việt Nam bị đối xử tệ khi họ trở về nhà

Trong khoảng thời gian từ tháng 7 năm 1966 đến tháng 12 năm 1973, hơn 503.000 nhân viên quân đội Hoa Kỳ đã bỏ trốn và một phong trào phản chiến mạnh mẽ giữa các lực lượng Hoa Kỳ đã nảy sinh các cuộc biểu tình bạo lực, giết chóc và tống giam hàng loạt nhân viên đồn trú tại Việt Nam cũng như ở Hoa Kỳ.

Bị bắn phá bởi những hình ảnh khủng khiếp về cuộc chiến trên tivi của họ, người Mỹ ở mặt trận gia đình cũng quay lại chống chiến tranh: Vào tháng 10 năm 1967, khoảng 35.000 người biểu tình đã tổ chức một cuộc biểu tình lớn của Chiến tranh Việt Nam bên ngoài Lầu năm góc. Những người phản đối cuộc chiến tranh luận rằng thường dân, chứ không phải chiến binh địch, là nạn nhân chính và Hoa Kỳ đang ủng hộ một chế độ độc tài thối nát ở Sài Gòn.

Tết tấn công

Cuối năm 1967, giới lãnh đạo cộng sản Hà Nội cũng ngày càng mất kiên nhẫn và tìm cách giáng một đòn quyết định nhằm buộc Hoa Kỳ được cung cấp tốt hơn từ bỏ hy vọng thành công.

Vào ngày 31 tháng 1 năm 1968, khoảng 70.000 lực lượng DRV dưới quyền Tướng Võ Nguyên Giáp đã phát động cuộc Tổng tấn công Tết (đặt tên cho năm mới âm lịch), một loạt các cuộc tấn công ác liệt vào hơn 100 thành phố và thị trấn ở miền Nam Việt Nam.

Bị bất ngờ, lực lượng Hoa Kỳ và Nam Việt Nam dù sao cũng đã tìm cách đánh trả nhanh chóng và cộng sản không thể giữ bất kỳ mục tiêu nào trong hơn một hoặc hai ngày.

Tuy nhiên, các báo cáo về cuộc tấn công Tết đã làm choáng váng công chúng Hoa Kỳ, đặc biệt là sau khi tin tức nổ ra rằng Westmoreland đã yêu cầu thêm 200.000 quân, mặc dù nhiều lần đảm bảo rằng chiến thắng trong Chiến tranh Việt Nam sắp xảy ra. Với việc xếp hạng phê duyệt giảm trong một năm bầu cử, Johnson đã tạm dừng ném bom ở phần lớn miền Bắc Việt Nam (mặc dù các vụ đánh bom vẫn tiếp tục ở miền Nam) và hứa sẽ dành phần còn lại của nhiệm kỳ để tìm kiếm hòa bình thay vì tái tranh cử.

Cuộc tấn công mới của Johnson, được trình bày trong một bài phát biểu tháng 3/1968, đã nhận được phản ứng tích cực từ Hà Nội và các cuộc đàm phán hòa bình giữa Hoa Kỳ và Bắc Việt Nam đã khai mạc tại Paris vào tháng Năm. Bất chấp sự bao gồm của Nam Việt Nam và NLF, cuộc đối thoại đã sớm đi đến bế tắc, và sau một mùa bầu cử năm 1968 cay đắng bị bạo lực, đảng Cộng hòa Richard M. Nixon giành được chức tổng thống.

Việt hóa

Nixon đã tìm cách xua tan phong trào phản chiến bằng cách kêu gọi đa số người Mỹ im lặng, người mà ông tin là ủng hộ nỗ lực chiến tranh. Trong nỗ lực hạn chế khối lượng thương vong của Mỹ, ông tuyên bố một chương trình có tên là Việt Nam hóa: rút quân Mỹ, tăng cường bắn phá trên không và pháo binh và cho quân đội miền Nam huấn luyện và vũ khí cần thiết để kiểm soát hiệu quả cuộc chiến tranh mặt đất.

Ngoài chính sách Việt Nam hóa này, Nixon tiếp tục các cuộc đàm phán hòa bình công cộng ở Paris, bổ sung các cuộc đàm phán bí mật cấp cao hơn do Ngoại trưởng Henry Kissinger thực hiện bắt đầu vào mùa xuân năm 1968.

Tuy nhiên, Bắc Việt tiếp tục khăng khăng đòi rút hoàn toàn và vô điều kiện Hoa Kỳ, dư thừa các điều kiện hòa bình của Tướng Nguyễn Văn Thiệu, do hậu thuẫn của Hoa Kỳ, tuy nhiên, và kết quả là các cuộc đàm phán hòa bình bị đình trệ.

Thảm sát Mỹ Lai

Vài năm tới sẽ còn mang đến nhiều cuộc tàn sát hơn, bao gồm cả tiết lộ kinh hoàng rằng lính Mỹ đã tàn sát không thương tiếc hơn 400 thường dân không có vũ khí ở làng Mỹ Lai vào tháng 3/1968.

Sau cuộc thảm sát Mỹ Lai, các cuộc biểu tình phản chiến tiếp tục được xây dựng khi cuộc xung đột diễn ra. Vào năm 1968 và 1969, có hàng trăm cuộc tuần hành và tụ tập biểu tình trên khắp đất nước.

Vào ngày 15 tháng 11 năm 1969, cuộc biểu tình phản chiến lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ đã diễn ra tại Washington, D.C., khi hơn 250.000 người Mỹ đã tập trung hòa bình, kêu gọi rút quân Mỹ khỏi Việt Nam.

Phong trào phản chiến, đặc biệt mạnh mẽ trong các trường đại học, đã chia rẽ người Mỹ một cách cay đắng. Đối với một số người trẻ tuổi, cuộc chiến tượng trưng cho một hình thức của chính quyền không được kiểm soát mà họ đã đến để phẫn nộ. Đối với những người Mỹ khác, việc phản đối chính phủ bị coi là không yêu nước và phản quốc.

Khi quân đội Hoa Kỳ đầu tiên bị rút, những người vẫn ngày càng tức giận và thất vọng, làm trầm trọng thêm các vấn đề về tinh thần và khả năng lãnh đạo. Hàng chục ngàn binh sĩ đã nhận được sự xả thải bất lương vì đào ngũ, và khoảng 500.000 người đàn ông Mỹ từ năm 1965-73 trở thành người trốn tránh bản thảo, Hồi giáo với nhiều người chạy trốn sang Canada để trốn tránh sự bắt buộc. Nixon đã kết thúc các cuộc gọi dự thảo vào năm 1972 và thành lập một đội quân tình nguyện vào năm sau.

Bắn súng bang Kent

Năm 1970, một chiến dịch chung của Hoa Kỳ-Nam Việt Nam đã xâm chiếm Campuchia, với hy vọng quét sạch các căn cứ cung cấp DRV ở đó. Người miền Nam sau đó đã lãnh đạo cuộc xâm lược của họ vào Lào, bị Bắc Việt Nam đẩy lùi.

Cuộc xâm lược của các quốc gia này, vi phạm luật pháp quốc tế, đã gây ra một làn sóng phản đối mới trong các cơ sở đại học trên khắp nước Mỹ. Trong một lần, vào ngày 4 tháng 5 năm 1970, tại Đại học Quốc gia Kent ở Ohio, Vệ binh Quốc gia đã bắn chết bốn sinh viên. Trong một cuộc biểu tình khác 10 ngày sau đó, hai sinh viên tại Đại học bang Jackson ở Mississippi đã bị cảnh sát giết chết.

Tuy nhiên, đến cuối tháng 6 năm1972, sau một cuộc tấn công thất bại vào miền Nam Việt Nam, Hà Nội cuối cùng đã sẵn sàng thỏa hiệp. Đại diện Kissinger và Bắc Việt đã soạn thảo một thỏa thuận hòa bình vào đầu mùa thu, nhưng các nhà lãnh đạo ở Sài Gòn đã từ chối và vào tháng 12, Nixon đã ủy quyền cho một số cuộc tấn công ném bom vào các mục tiêu ở Hà Nội và Hải Phòng. Được biết đến như vụ đánh bom Giáng sinh, các cuộc đột kích đã thu hút sự lên án của quốc tế.

Chiến tranh Việt Nam kết thúc khi nào?

Vào tháng 1 năm 1973, Hoa Kỳ và Bắc Việt Nam đã ký kết một thỏa thuận hòa bình cuối cùng, chấm dứt sự thù địch công khai giữa hai quốc gia. Chiến tranh giữa Bắc và Nam Việt Nam vẫn tiếp diễn, cho đến ngày 30 tháng 4 năm 1975, khi lực lượng DRV chiếm được Sài Gòn, đổi tên thành Thành phố Hồ Chí Minh (chính Hồ chết năm 1969).

Hơn hai thập kỷ xung đột bạo lực đã gây ra thiệt hại nặng nề cho dân số Việt Nam: Sau nhiều năm chiến tranh, ước tính có 2 triệu người Việt Nam bị giết, trong khi 3 triệu người bị thương và 12 triệu người khác trở thành người tị nạn. Chiến tranh đã phá hủy cơ sở hạ tầng và nền kinh tế của đất nước, và việc tái thiết tiến hành chậm.

Năm 1976, Việt Nam được thống nhất là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mặc dù bạo lực lẻ tẻ vẫn tiếp diễn trong 15 năm tiếp theo, bao gồm xung đột với nước láng giềng Trung Quốc và Campuchia. Theo một chính sách thị trường tự do rộng lớn được đưa ra vào năm 1986, nền kinh tế bắt đầu cải thiện, được thúc đẩy bởi doanh thu xuất khẩu dầu và một dòng vốn nước ngoài. Quan hệ thương mại và ngoại giao giữa Việt Nam và Hoa Kỳ được nối lại vào những năm 1990.

Tại Hoa Kỳ, những ảnh hưởng của Chiến tranh Việt Nam sẽ kéo dài sau khi những người lính cuối cùng trở về nước vào năm 1973. Quốc gia này đã chi hơn 120 tỷ đô la cho cuộc xung đột ở Việt Nam từ năm 1965-73; chi tiêu khổng lồ này đã dẫn đến lạm phát lan rộng, làm trầm trọng thêm bởi một cuộc khủng hoảng dầu mỏ trên toàn thế giới vào năm 1973 và giá nhiên liệu tăng vọt.

Về mặt tâm lý, các hiệu ứng chạy sâu hơn nữa. Chiến tranh đã xuyên thủng huyền thoại về sự bất khả chiến bại của Mỹ và đã chia rẽ dân tộc một cách cay đắng. Nhiều cựu chiến binh trở về đã phải đối mặt với những phản ứng tiêu cực từ cả hai đối thủ của cuộc chiến (những người coi họ là đã giết thường dân vô tội) và những người ủng hộ (họ thấy họ đã thua cuộc chiến), cùng với thiệt hại vật chất bao gồm cả tác động của chất độc thuốc diệt cỏ Orange, hàng triệu gallon đã bị máy bay Mỹ vứt trên những khu rừng rậm của Việt Nam.

Năm 1982, Đài tưởng niệm Cựu chiến binh Việt Nam được khánh thành tại Washington, D.C. Trên đó có ghi tên của 57.939 người đàn ông và phụ nữ Mỹ bị giết hoặc mất tích trong chiến tranh; bổ sung sau đó đã đưa tổng số lên 58.200.

HÌNH ẢNH

Chiến tranh Việt Nam: Mùa thu Sài Gòn